Geef leerlingen ownership over hun klaslokaal

In de jaren zeventig zijn er enorm veel scholen gebouwd in Europa en de meeste van deze scholen zijn nu toe aan renovatie. Sinds de bouw van deze scholen is er veel onderzoek gedaan naar hoe de fysieke omgeving van scholen, en met name het ontwerp van klaslokalen, invloed heeft op leerprestaties.

Een van deze onderzoeken is het HEAD-project (2015)¹. Het bevat gedetailleerde onderzoeken naar 153 klaslokalen in 27 verschillende scholen in het Verenigd Koninkrijk. Uit het onderzoeksrapport bleek dat het fysieke ontwerp van het klaslokaal de leerprestaties van kinderen tot 16% kan beïnvloeden. Een aantal van de aanbevelingen waren meer natuurlijk daglicht, een betere ventilatie en een betere akoestiek.

Het HEAD-project heeft ook de invloed onderzocht van de SIN-ontwerpprincipes (stimulans, individualisering en natuurlijkheid) op het leervermogen van kinderen.

Het bleek dat een kwart van de bovengenoemde verschillen in leerprestaties te wijten is aan het ontbreken van individualisering van klaslokalen. Met andere woorden, de leerprestaties van kinderen waren beduidend beter in klaslokalen waar ze een gevoel van verantwoordelijkheid hadden en waar het klaslokaal zelf de flexibiliteit bood om verschillende leervormen te faciliteren.

Het stimuleren van verantwoordelijkheid in het klaslokaal

Fysiologisch en psychologisch onderzoek wijst erop dat een gepersonaliseerde ruimte een belangrijke rol speelt bij het ontwikkelen van iemands identiteit en gevoel van eigenwaarde. Uit verschillende onderzoeken is ook gebleken dat intieme en gepersonaliseerde ruimtes beter zijn voor het opnemen, onthouden en terughalen van informatie.

Daarnaast is ook gebleken dat kinderen actiever deelnemen aan en zich meer betrokken voelen bij het leerproces in klaslokalen waar ze hun eigen projecten en kunstwerken kunnen tonen.

Het Clever Classrooms-rapport, de samenvatting van het HEAD-project, beschrijft verschillende factoren die kinderen helpen om zich te identificeren met ’hun’ klaslokaal. De aanbevelingen van het verslag zijn:

• Geef een klaslokaal een uitgesproken ontwerp, dat direct vertrouwd aanvoelt voor kinderen.
• Het moet mogelijk zijn om projecten van kinderen in het klaslokaal te tonen, aan de muur of op speciale tafels.
• Het klaslokaal moet gepersonaliseerde elementen hebben, zoals kapstokken, kluisjes of lades met de namen van de leerlingen erop.
• Tafels en stoelen moeten comfortabel en interessant zijn en moeten worden afgestemd op de leeftijd en de lengte van de kinderen.

Flexibiliteit creëren

Alle klaslokalen hebben een zekere mate van flexibiliteit nodig om verschillende leervormen mogelijk te maken.

De aanbevelingen zijn onder andere:

• Duidelijk afgebakende activiteitenzones en activiteitenkamers.
• Een gevarieerde indeling, om verschillende speel- en leerzones te creëren voor jongere leerlingen. Rechthoekige en grotere lokalen zijn effectiever voor oudere leerlingen.
• Voldoende en goed toegankelijke opslagruimte.
• Grote, goed bereikbare muurdelen waar projecten van leerlingen en informatie opgehangen kunnen worden.
• Verschillende leerzones waar jongere kinderen spelenderwijs kunnen leren, met duidelijke routes tussen de zones.
• Flexibele opstelling van bureaus en meubilair.

Kinderen brengen meer tijd door op school dan waar dan ook, behalve thuis. Gemiddeld brengen kinderen ongeveer 200 dagen per jaar door op school. 70% van die tijd zijn ze binnen in een klaslokaal. Kinderen verantwoordelijk maken voor ’hun’ klaslokaal en hun een flexibele leeromgeving bieden, moet een integraal onderdeel worden van schoolontwerp, nu en in de toekomst.

Bronnen

1. Clever Classrooms (2015), Summary report of the HEAD project, University of Salford, Manchester